I. Giới thiệu

Ngày 27/6/2025, Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã thông qua Nghị quyết số 222/2025/QH15, mở đường cho việc thành lập Trung tâm Tài chính Quốc tế tại Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng. Đây là một nghị quyết mang tính dấu mốc, đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc tạo lập môi trường pháp lý có các quy định để quản lý hoạt động giao dịch tài sản số, bao gồm token không thể thay thế (NFT), tiền điện tử và các tài sản số khác. Trước đây, các loại tài sản này tồn tại trong “vùng xám” pháp lý tại Việt Nam, khiến nhà đầu tư phải đối mặt với nhiều rủi ro do thiếu quy định rõ ràng. Nghị quyết này cùng với Luật Công nghiệp Công nghệ số (Luật CNCNS) sắp có hiệu lực từ ngày 01/01/2026, được kỳ vọng sẽ tạo dựng khung pháp lý vững chắc nhằm tích hợp tài sản số vào hệ sinh thái tài chính của Việt Nam.

Bài viết sẽ này phân tích khung pháp lý được quy định trong Nghị quyết 222/2025/QH15 và Luật CNCNS, tập trung vào việc thành lập và vận hành sàn giao dịch tài sản số trong các IFC. Đồng thời, bài viết cũng xem xét cơ hội và các bước chuẩn bị quan trọng mà doanh nghiệp và nhà đầu tư cần thực hiện để tham gia vào thị trường mới nổi này.

II. Khung pháp lý đối với giao dịch tài sản số tại IFC

1. Khái quát về Nghị quyết 222/2025/QH15

Việt Nam đang có những bước tiến lớn trong lĩnh vực tài chính thông qua việc thành lập Trung tâm Tài chính Quốc tế (IFC) tại Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng, tập trung vào các dịch vụ tài chính tiên tiến như tài sản số. Các trung tâm này nhằm thúc đẩy đổi mới tài chính, đồng thời bảo đảm sự giám sát của cơ quan quản lý.

Nghị quyết 222/2025/QH15 đặt nền tảng cho việc phát triển các IFC, thúc đẩy một môi trường tài chính năng động bao gồm cả nền tảng giao dịch tài sản số. Điều này góp phần hỗ trợ mục tiêu của Việt Nam trở thành quốc gia hàng đầu khu vực về dịch vụ tài chính.

2. Các Quy định chính của Luật CNCNS

Luật Công nghiệp công nghệ số (Luật CNCNS), có hiệu lực từ ngày 01/01/2026, thiết lập khung pháp lý quan trọng cho tài sản số tại Việt Nam, giải quyết những bất cập kéo dài. Luật này đóng vai trò then chốt trong việc mang lại sự rõ ràng và công nhận pháp lý đối với tài sản số, bao gồm tiền mã hóa và NFT, tạo lập một môi trường an toàn cho giao dịch và đầu tư.

Công nhận Pháp lý đối với Tài sản số

Một điểm nổi bật của Luật CNCNS là việc công nhận tài sản số là “tài sản” theo Bộ luật Dân sự, đặt chúng ngang hàng với tài sản vật chất hoặc tài sản tài chính truyền thống. Đây là bước đột phá quan trọng bởi trước đây, tiền điện tử không được coi là tiền hợp pháp và NFT không có địa vị pháp lý rõ ràng. Với sự công nhận này, tài sản số giờ đây có thể được giao dịch, chuyển nhượng và bảo vệ theo pháp luật, tạo niềm tin lớn hơn cho cả nhà đầu tư và doanh nghiệp.

Phân loại Tài sản Số

Luật CNCNS phân loại tài sản số thành các nhóm rõ ràng nhằm bảo đảm tính chính xác trong quản lý. Tài sản ảo, chẳng hạn như tiền điện tử như Bitcoin và Ethereum, được định nghĩa là tài sản số được sử dụng cho mục đích trao đổi hoặc đầu tư. Cách phân loại này tách bạch tài sản số khỏi chứng khoán, tiền pháp định và các công cụ tài chính khác, qua đó loại bỏ khả năng chồng chéo trong quản lý.

Tài sản mã hóa, dựa trên công nghệ mã hóa để tạo lập, phát hành, lưu trữ và chuyển giao, bao gồm cả tiền điện tử và NFT. Đặc biệt, NFT được công nhận là một nhóm tài sản riêng biệt, với đặc trưng là sử dụng xác thực mật mã để chứng minh tính duy nhất và quyền sở hữu (ví dụ: tác phẩm nghệ thuật số hoặc vật phẩm trong trò chơi điện tử). Việc tách bạch này bảo đảm mỗi loại tài sản được áp dụng quy định phù hợp, mang lại sự minh bạch cho cả doanh nghiệp và nhà đầu tư.

Quản lý Toàn diện Tài sản số

Luật CNCNS đưa ra một khuôn khổ quản lý toàn diện bao trùm tất cả các giai đoạn của tài sản số — từ tạo lập và phát hành đến lưu trữ, chuyển giao và xác lập quyền sở hữu. Cấu trúc này bảo đảm tính chắc chắn pháp lý cho mọi giao dịch liên quan đến tài sản số.

Luật cũng nhấn mạnh các biện pháp an ninh mạnh mẽ, bao gồm giao thức an ninh mạng vững chắc, các biện pháp chống rửa tiền (AML) và phòng chống tài trợ khủng bố (CTF). Các biện pháp này phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế như những tiêu chuẩn do Lực lượng Đặc nhiệm Tài chính về chốngrửa tiền (FATF) ban hành, bảo đảm rằng thị trường tài sản số của Việt Nam duytrì sự an toàn và đáng tin cậy.

Ngoài ra, Luật CNCNS quy định các điều kiện cụ thể đối với các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ tài sản số, bao gồm yêu cầu cấp phép cho các tổ chức vận hành sàn giao dịch. Điều này bảo đảm rằng chỉ những tổ chức đủ tiêu chuẩn mới có thể tham gia, duy trì tính toàn vẹn và ổn định của thị trường.

Hơn nữa, luật trao cho Chính phủ quyền linh hoạt trong việc ban hành các quy định chi tiết về thẩm quyền, quản lý và phân loại, cho phép khuôn khổ pháp lý thích ứng với bối cảnh tài sản số thay đổi nhanh chóng.

3. Cơ chế thành lập và vận hành sàn giao dịch tài sản số tại IFC

Theo Điều 25, tài sản số và fintech là những lĩnh vực được khuyến khích trong IFC. Do đó, các doanh nghiệp tham gia các dự án về tài sản số đủ điều kiện được hưởng ưu đãi thuế, bao gồm mức thuế thu nhập doanh nghiệp (thuế TNDN) 10% trong 30 năm, miễn toàn bộ thuế TNDN tối đa 4 năm và giảm 50% thuế TNDN trong 9 năm tiếp theo.

Một lợi thế then chốt của IFC tại Việt Nam so với các trung tâm tài chính quốc tế khác như Singapore, Hồng Kông, UAE-DIFC và Vương quốc Anh là Nghị quyết 222 cho phép các thành viên IFC thành lập sàn giao dịch và nền tảng giao dịch tài sản số. Điều này vượt ra ngoài các lĩnh vực truyền thống như ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm, chứng khoán phái sinh, tiền tệ, tín chỉ carbon hoặc nghệ thuật, và bao gồm cả các nền tảng giao dịch mới đáp ứng nhu cầu phát triển mới nổi, chẳng hạn như đối với tài sản số như NFT và tài sản được mã hóa.

Các thành viên của IFC có thể nộp đơn xin cấp phép vận hành sàn giao dịch tài sản số trực tiếp với cơ quan quản lý của IFC, thay vì phải nộp hồ sơ cho các cơ quan quản lý tài chính trung ương như ở các trung tâm tài chính toàn cầu khác (ví dụ: MAS tại Singapore, SFC tại Hồng Kông và DFSA tại DIFC-UAE). Điều này mang lại một cách tiếp cận quản lý linh hoạt hơn cho IFC của Việt Nam.

Mặc dù Chính phủ sẽ đưa ra các hướng dẫn cụ thể về việc hình thành và vận hành các sàn và nền tảng giao dịch — bao gồm cả những nền tảng cho tài sản số — nhưng quy trình này nhìn chung được hiểu là sẽ linh hoạt. Các sàn và nền tảng sẽ hoạt động theo nguyên tắc thị trường, bảo đảm cạnh tranh lành mạnh, minh bạch và thúc đẩy sự tham gia của cả nhà đầu tư trong nước và quốc tế. Các sàn giao dịch này cũng phải tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế về giao dịch, thanh toán, công bố thông tin và quản lý rủi ro.

Các tổ chức thành lập sàn giao dịch tài sản số bắt buộc phải xây dựng các quy định nội bộ bao gồm niêm yết, giao dịch, thanh toán, quản lý tài sản và thành viên phù hợp với đặc thù của từng loại giao dịch. Sau khi được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt, các thành viên đáp ứng tiêu chí sẽ có thể tiếp cận sản phẩm, dịch vụ và cơ hội giao dịch theo quy định của sàn hoặc nền tảng.

III. Chuẩn bị cho Nhà đầu tư và Doanh nghiệp

Khung pháp lý của IFC mang đến những cơ hội hấp dẫn cho các nhà đầu tư và doanh nghiệp mong muốn tham gia vào các sàn giao dịch tài sản số. Tuy nhiên, để tận dụng tối đa những tiềm năng này, sự chuẩn bị kỹ lưỡng là yếu tố then chốt.

Chuẩn bị cho Doanh nghiệp và Nhà đầu tư

Để thành lập hoặc tham gia thành công vào các sàn giao dịch tài sản số tại IFC, doanh nghiệp và nhà đầu tư cần tập trung vào các điểm sau:

• ‍Hiểu rõ Yêu cầu Pháp lý: Điều quan trọng là phải nắm vững Luật Công nghiệp công nghệ số và các quy định sắp ban hành để bảo đảm tuân thủ các yêu cầu về cấp phép, chống rửa tiền (AML),chống tài trợ khủng bố (CFT) và tiêu chuẩn an ninh mạng.
• ‍Đầu tư vào Công nghệ và An ninh mạng: Dựa trên kinh nghiệm hỗ trợ khách hàng xin giấy phép dịch vụ thanh toán như víđiện tử, cổng thanh toán và các giải pháp tài chính công nghệ như cho vay P2P và chấm điểm tín dụng, có thể thấy rằng việc xin giấy phép sàn giao dịch tài sản số đòi hỏi hạ tầng kỹ thuật phải được hoàn thiện ngay tại thời điểm nộp hồ sơ, không phải sau khi được cấp phép. Hệ thống phải đáp ứng các tiêu chuẩn về an toàn, bảo mật và vận hành, đồng thời vượt qua quá trình kiểm thử thành công trước khi nộp hồ sơ. Do đó, nhà đầu tư cần chuẩn bị đầy đủ nguồn lực tài chính và kỹ thuật để phát triển, duy trì hạ tầng của sàn, bảo đảm đáp ứng toàn bộ yêu cầu cấp phép.
• ‍Theo dõi Xu hướng Toàn cầu: Như đã nêu trong Nghị quyết 222, các sàn và nền tảng giao dịch phải tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế về giao dịch, thanh toán, minh bạch và quản lý rủi ro. Các nhà đầu tư muốn thành lập sàn giao dịch tài sản số cần thường xuyên cập nhật các xu hướng quản lý toàn cầu để bảo đảm chiến lược của mình luôn cạnh tranh và phù hợp với thông lệ quốc tế tốt nhất.

IV. Kết luận

Nghị quyết số 222/2025/QH15 và Luật Công nghiệp công nghệ số đã thiết lập một khung pháp lý mang tính đột phácho các sàn giao dịch tài sản số tại IFC của Việt Nam, mang lại tiềm năng to lớn về đổi mới sáng tạo, minh bạch và củng cố niềm tin của nhà đầu tư. Việc cho phép các thành viên IFC được thành lập sàn giao dịch tài sản số với giấy phép do cơ quan quản lý của IFC cấp, thay vì các cơ quan quản lý tài chính trung ương (như Ngân hàng Nhà nước Việt Nam), đã đưa IFC trở thành một trung tâm có sức cạnh tranh về tài chính số.

Cấu trúc độc đáo này mở ra nhiều cơ hội đáng kể cho doanh nghiệp và nhà đầu tư trong lĩnh vực tài sản số, bao gồm NFT, tiền điện tử và các loại tài sản số khác. Bằng cách chuẩn bị chiến lược và tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế, nhà đầu tư có thể tận dụng sự rõ ràng về pháp lý, tiềm năng tăng trưởng thị trường và cơ hội hội nhập. Với việc triển khai hiệu quả, IFC sẽ mang lại một môi trường năng động, nơi các nhà đầu tư trong ngành tài sản số có thể phát triển mạnh mẽ, biến Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn cho các dự án kinh doanh trong tương lai.