Trong tháng 9 năm 2025, Bộ Tài chính (BTC) đã công bố Dự thảo Luật Đầu tư kinh doanh Dự thảo Luật) để lấy ý kiến của các đối tượng chịu tác động, và dự kiến Dự thảo Luật này sẽ được thông qua tại Kỳ họp thứ 10 của Quốc Hội khóa 15 trong tháng 10 năm 2025.

Với mục tiêu thay thế Luật Đầu tư 2020 hiện hành, Dự thảo Luật được xây dựng với 07 chương, 62 điều và 04 phụ lục, bao gồm những cập nhật và thay đổi quan trọng liên quan đến khuôn khổ pháp lý điều chỉnh hoạt động đầu tư kinh doanh tại Việt Nam.

Dưới đây là những điểm nổi bật chính của Dự thảo Luật.

Tên gọi mới của Luật

Trước tiên, Dự thảo Luật đã được đề xuất đổi tên từ "Luật Đầu Tư" thành "Luật Đầu Tư Kinh Doanh"nhằm phản ánh chính xác hơn phạm vi điều chỉnh là các hoạt động đầu tư mang tính kinh doanh. Với việc Luật Đầu tư công 2019 đã được ban hành để điều chỉnh các hoạt động trong lĩnh vực đầu tư công, việc đổi tên này nhằm định hướng Dự thảo Luật chỉ tập trung vào các hoạt động đầu tư vì mục tiêu lợi nhuận và là hoạt động thương mại của các doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân.

Tập trung vào những nguyên tắc cốt lõi trong quản lý đầu tư thuộc thẩm quyền của Quốc Hội

Một số quy định sửa đổi, bổ sung trong Dự thảo Luật được xây dựng nhằm đảm bảo các điều khoản được quy định tại Dự thảo Luật chỉ tập trung vào những vấn đề cơ bản và những nguyên tắc cốt lõi liên quan đến hoạt động quản lý đầu tư thuộc thẩm quyền của Quốc Hội, đồng thời trao cho Chính phủ sự linh hoạt và quyền quyết định trong việc xây dựng các quy định chi tiết, ví dụ:

a.Về các ngành, nghề kinh doanh có điều kiện, Dự thảo Luật (Điều 7 và Điều 8) đưa ra định nghĩa về các điều kiện đầu tư và kinh doanh, thay vì quy định trực tiếp trong Luật Đầu tư như trước đây thì trao cho Chính Phủ thẩm quyền ban hành, sửa đổi và bổ sung danh mục các ngành, nghề kinh doanh có điều kiện. Sự thay đổi này đã trao cho Chính Phủ quyền kiểm soát cao hơn trong việc ban hành các ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện để không chỉ nhằm bảo vệ quyền tự do kinh doanh của nhà đầu tư, mà còn tạo cơ sở pháp lý để có những ứng phó kịp thời trong các tình huống cấp bách, khi ngày càng nhiều ngành nghề mới, tiềm ẩn rủi ro phức tạp về an ninh, trật tự, sức khoẻ cộng đồng. Các điều chỉnh dự kiến của Chính phủ đối với danh mục các ngành, nghề kinh doanh có điều kiện bao gồm:

• Cắt giảm 16 ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện bao gồm: (i) Kinh doanh dịch vụ kế toán; (ii) Kinh doanh dịch vụ làm thủ tục hải quan; (iii) Xuất khẩu gạo; (iv) Kinh doanh tạm nhập, tái xuất hàng thực phẩm đông lạnh; (v) Hoạt động mua bán hàng hóa và các hoạt động liên quan trực tiếp đến hoạt động mua bán hàng hóa của nhà cung cấp dịch vụ nước ngoài tại Việt Nam; (vi) Kinh doanh dịch vụ cho thuê lại lao động; (vii) Kinh doanh dịch vụ bảo hành, bảo dưỡng xe ô tô;(viii) Kinh doanh dịch vụ đóng mới, hoán cải, sửa chữa, phục hồi phương tiện thủy nội địa; (ix) Kinh doanh dịch vụ đóng mới, hoán cải, sửa chữa tàu biển; (x) Nghiên cứu chế tạo, thử nghiệm, sửa chữa, bảo dưỡng tàu bay không người lái, phương tiệnbay khác,động cơ tàu bay, cánh quạt tàu bay và trang bị, thiết bịcủa tàu bay không người lái, phương tiện bay khác; (xi) Hoạt động xây dựng của nhà thầu nước ngoài; (xii) Kinh doanh dịch vụ quản lý, vận hành cơ sở hỏa táng; (xiii) Kinh doanh dịch vụ tư vấn du học; (xiv) Kinh doanh dịch vụ phổ biến phim; (xv) Kinh doanh dịch vụ biểu diễn nghệ thuật, trình diễn thời trang, tổ chức thi người đẹp, người mẫu; và (xvi) Hoạt động in, đúc tiền; và
• Rà soát thu hẹp phạm vi hoạt động của 04 ngành, nghề kinh doanh có điều kiện: (i) kinh doanh phân bón; (ii) kinh doanh giống thủy sản; (iii) kinh doanh dịch vụ khai thác tài nguyên nước; và (iv) kinh doanh vàng.

b.Đối với quy định về ưu đãi, hỗ trợ đầu tư, ưu đãi, hỗ trợ đầu tư đặc biệt, Dự thảo Luật loại bỏ các quy định chi tiết về số liệu và tiêu chí cụ thể, chỉ đề ra các nguyên tắc và tiêu chí mang tính định hướng và nền tảng, đồng thời giao trách nhiệm cho Chính phủ ban hành các quy định chi tiết; và

c.Các quy định về thủ tục, hồ sơ và nội dung của giấy phép (ví dụ: GCN đăng ký đầu tư, GCN đăng ký đầu tư ra nước ngoài) được bãi bỏ trong Dự thảo Luật và được trao thẩm quyền cho Chính Phủ ban hành.

Việc thành lập tổ chức kinh tế của nhà đầu tư nước ngoài

Một thay đổi quan trọng khác là yêu cầu về việc nhà đầu tư nước ngoài phải có dự án đầu tư và được cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư (GCNĐKĐT) trước khi thành lập tổ chức kinh tế tại Việt Nam được đề xuất bãi bỏ. Theo Dự thảo Luật (Điều 21), nhà đầu tư nước ngoài sẽ được phép thành lập tổ chức kinh tế trước khi thành lập dự án đầu tư tại Việt Nam.

Sự thay đổi này được kỳ vọng sẽ thúc đẩy một môi trường đầu tư thông thoáng và công bằng giữa nhà đầu tư trong nước và nhà đầu tư nước ngoài, đồng thời góp phần gia tăng sự thu hút đối với các dự án đầu tư nước ngoài.

Quản lý dự án đầu tư

Một số quy định liên quan đếndự án đầu tư được đề xuất điều chỉnh trong Dự thảo Luật nhằm phản ánh thực tế triển khai các hoạt động đầu tư kinh doanh tại Việt Nam, cụ thể như sau:

a.Điều chỉnh các trường hợp dự án đầu tư thuộc diện chấp thuận chủ trương đầu tư, cơ quan có thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời chấp thuận nhà đầu tư không thông qua đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư (Điều25);

b.Quy định mới định nghĩa các dự án không thuộc diện chấp thuận chủ trương đầu tư (Điều 26);

c.Thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của Quốc hội theo quy định hiện hành được đề xuất bãi bỏ và phân cấp toàn bộ dự án thuộc thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của Quốc hội cho Thủ tướng Chính phủ (Điều 27);

d.Phạm vi chấp thuận chủ trương đầu tư của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh được thu hẹp trong phạm vi đối với các dự án ảnh hưởng lớn đến môi trường hoặc tiềm ẩn khả năng ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường; dự án ảnh hưởng đến quốc phòng, an ninh; dự án liên quan đến cơ sở hạ tầng trọng yếu (Điều 28);

e.Việc điều chỉnh dự án đầu tư phải thông qua thủ tục điều chỉnh GCNĐKĐT và thủ tục chấp thuận điều chỉnh chủ trương đầu tư được giới hạn chỉ trong các trường hợp làm thay đổi nội dung chính của dự án (Điều 33), từ đó, đơn giản hóa các thủ tục liên quan đến quản lý dự án đầu tư và tạo thuận lợi hơn cho nhà đầu tư; và

f.Nghĩa vụ ký quỹ đảm bảo thực hiện dự án trong trường hợp chuyển mục đích sử dụng đất theo quy định hiện hành được bãi bỏ tại Dự thảo Luật (Điều 35).

Hoạt động đầu tư ra nước ngoài

Đáng chú ý, các thủ tục hành chính liên quan đến dự án đầu tư ra nước ngoài được đơn giản hóa và trở nên linh hoạt hơn, cụ thể:

a.Đề xuất bãi bỏ thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư ra nước ngoài (hiện đang thuộc thẩm quyền của Quốc Hội, Thủ Tướng Chính Phủ);

b.Nhà đầu tư Việt Nam sẽ không còn bắt buộc xin Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư ra nước ngoài (GCNĐKĐTRNN) do BTC cấp đối với các dự án có vốn đầu tư dưới 20 tỷ đồng (~760.000 USD) và chỉ có nghĩa vụ đăng ký giao dịch ngoại hối với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (Điều 47); và

c.Thời hạn chuyển lợi nhuận từ nước sở tại về Việt Nam được kéo dài từ 6 tháng lên 12 tháng, kể từ ngày có báo cáo quyết toán thuế hoặc văn bản có giá trị pháp lý tương đương, từ đó, tạo thuận lợi hơn cho nhà đầu tư Việt Nam (Điều 54).

Tóm lại, Dự thảo Luật được đánh giá là có những quy định mang tính thuận lợi và cải tiến đáng kể góp phần hoàn thiện môi trường đầu tư tại Việt Nam. Bằng việc giải quyết các bất cập trong quy định hiện hành, Dự thảo Luật hướng đến việc xây dựng một khuôn khổ pháp lý ổn định, linh hoạt và dễ thực thi, qua đó nâng cao tính minh bạch, hiệu quả và sự hấp dẫn đối với các nhà đầu tư.